Afty, czyli bolesne ranki powstające w jamie ustnej to bardzo częste schorzenie wśród dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolnym i szkolnym. Zwykle goją się w ciągu 14 dni i nie pozostawiają blizn. Jednak nieleczone mogą spowodować powikłania. Jakie? Sprawdź!
Spis treści
Co to jest afta?
Nadżerki i owrzodzenia, inaczej afty, to bolesne zmiany, które występują w obrębie jamy ustnej, na policzkach, języku, okolicach podjęzykowych, podniebieniu, wargach, a nawet przy gardle. Wyglądają jak małe, zwykle okrągłe, płytkie ubytki w błonie śluzowej. Otacza je mocno zaczerwieniona obwódka. W ciągu pierwszych dwóch dni pokrywa je żółty, szary lub biały nalot włóknikowy. Od samego początku są bardzo bolesne. Zwiastunem pojawienia się afty jest uczucie mrowienia i pieczenia w miejscu ich wykwitu [1].
Afty Mikulicza – najczęstszy rodzaj zmian u dzieci
Owrzodzenia aftowe można podzielić na małe, duże (afty Suttona) oraz opryszczkowate. W 80% przypadków afta u dzieci najczęściej ma postać małej zmiany (tzw. afty Mikulicza) o średnicy poniżej 1 cm. Przy utrzymywaniu odpowiednich zasad pielęgnacji i postępowania leczniczego goi się maksymalnie w ciągu dwóch tygodni i nie pozostawia blizn. Rzadziej, bo w zaledwie 10% przypadków i najczęściej po raz pierwszy w okresie pokwitania pojawiają się duże afty o średnicy większej niż 1 cm. Takie zmiany goją się dłużej, bo nawet 6 tygodni, są bardzo bolesne i zazwyczaj pozostawiają po sobie ślad w postaci blizny [2].
Afty u dzieci – przyczyny występowania
Najczęstszą przyczyną powstawania bolesnych nadżerek i owrzodzeń czy pleśniawek u dzieci jest niewłaściwa higiena jamy ustnej [1]. Nieumiejętne szczotkowanie zębów, niewymienianie zużytej szczoteczki, pomijanie mycia języka – te kwestie sprzyjają rozwojowi bakterii i tworzeniu się aft. Można zaobserwować, że zmiany te częściej pojawiają się u dzieci z zaburzoną odpornością oraz tych, które niedawno przeszły infekcję. Ponadto ich rozwojowi sprzyjają niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12 [1].
W niektórych przypadkach owrzodzenia aftowe mają tendencję do nawrotów. Wówczas diagnozuje się tzw. afty nawracające, które u dziecka wymagają przeprowadzenia dalszej diagnostyki [1]. Pod uwagę w kwestii przyczyn ich występowania bierze się [2]:
- zakażenie Helicobacter pylori, wirusem opryszczki zwykłej lub różyczki;
- niedobory witaminy B12, kwasu foliowego lub cynku;
- chorobę Leśniowskiego-Crohna;
- alergie pokarmowe.
Afty u dziecka – możliwe powikłania
Przede wszystkim afty wiążą się z odczuwaniem dyskomfortu w postaci dolegliwości bólowych. Taki stan, zwłaszcza u dzieci, skutkuje marudzeniem i płaczliwością, niechęcią do zabawy oraz niezdolnością utrzymania koncentracji na przykład podczas nauki. Z powodu silnego bólu podczas gryzienia lub połykania pokarmów maluch może mieć niechęć do ich przyjmowania. To z kolei może zakończyć się odwodnieniem lub anemią z powodu niedostarczania do organizmu odpowiedniej dawki płynów i składników odżywczych. Ból może utrudniać też zasypianie lub przerywać ciągłość snu, przez co maluszek będzie rozdrażniony w ciągu dnia. Następuje również niechęć do wykonywania codziennych zabiegów higienicznych w jamie ustnej, co może doprowadzić do rozwoju poważnej infekcji bakteryjnej i zakończyć się koniecznością przyjmowania antybiotyku [3].
Leczenie aft – jak nie dopuścić do powikłań?
Proces leczenia aft u dzieci należy rozpocząć od doprowadzenia jamy ustnej do właściwego stanu higienicznego. Nie można pomijać czynności mycia zębów. Jeśli dolegliwości bólowe są bardzo silne, można wykorzystać antyseptyczne płukanki. Warto wykluczyć z diety dziecka potrawy słone, pikantne i kwaśne, które tylko zaostrzają zmiany.
Istotne jest wdrożenie leczenia miejscowego w postaci preparatu o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, który przyspiesza gojenie ranek. Najlepiej, gdy będzie miał on postać żelu, który można łatwo i szybko nałożyć na zmienione chorobotwórczo miejsca. Preparaty przeznaczone specjalnie dla dzieci, o akceptowalnym przez nie smaku i niewywołujące uczucia pieczenia, kupisz w aptece bez recepty.
Bibliografia:
[1] Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 24.08.2023)).
[2] Owrzodzenia aftowe, Przegląd Pediatryczny (witryna internetowa: https://przegladpediatryczny.pl/a1353/Owrzodzenia-aftowe.html (dostęp: 24.08.2023)).
[3] Nowak M., Afty nawracające – diagnostyka, różnicowanie i leczenie, 2019 (witryna internetowa: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/afty-nawracajace-diagnostyka-roznicowanie-i-leczenie (dostęp: 24.08.2023)).