Komunikaty na drzwiach żłobków, przedszkoli czy szkół na temat kolejnych przypadków wszawicy wywołują wśród rodziców uzasadnione obawy, zdenerwowanie i nieczęsto rezygnację. Każdy, kto choć raz miał do czynienia z tymi gryzącymi owadami, wie o czym mowa. Jak to możliwe, że w XXI wieku, w dobie tak szerokiego dostępu do środków higieny, wszy wciąż powracają?
Wbrew popularnym opiniom obecność wszawicy nie jest bezpośrednio związana z poziomem rozwoju czy higieny społeczeństwa. Choć istnieją czynniki, które mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się tych męczących, gryzących insektów, fakt jest jeden – mogą się one pojawić się w dowolnym środowisku, niezależnie od jego poziomu ekonomicznego lub społecznego.
Nawracające zakażenia wszami – przyczyny
Nawracające zakażenia wszami są dość powszechnym problemem, szczególnie u dzieci i w społecznościach, gdzie ludzie mają bliski kontakt fizyczny. Trudno zapobiec nawrotom, ponieważ istnieje kilka czynników, które sprawiają, że walka z wszami przypomina syzyfową pracę:
a) składane przez wszy gnidy tak mocno przyczepiają się do włosów, że stają się trudne do całkowitego usunięcia. Tradycyjne leczenie może zabijać dorosłe wszy, ale niektóre preparaty nie działają na gnidy, które po kilku dniach mogą się wykluć, powodując ponowne zakażenie. Dlatego do procesu pozbywania się wszy należy włączyć regularne wyczesywanie gnid przy użyciu specjalnego, gęstego grzebienia.
b) wszy mogą uodpornić się na popularne środki owadobójcze stosowane w leczeniu wszawicy. W efekcie leczenie może nie być w pełni skuteczne. W takich przypadkach warto poszukać alternatywnych metod leczenia, np. preparatów na bazie olejków eterycznych lub metod mechanicznych.
c) nawet jeśli wszy zostały skutecznie usunięte, istnieje ryzyko ponownego zakażenia, jeśli dziecko wraca do środowiska, gdzie wszy wciąż są obecne, np. do szkoły, przedszkola lub na zajęcia sportowe. W takich przypadkach wszy mogą przejść od innej osoby, która nie została skutecznie wyleczona,
d) ważne! Wszy mogą przetrwać na osobistych przedmiotach, takich jak szczotki, grzebienie, czapki, szaliki, poduszki czy ręczniki. Jeśli te przedmioty nie zostaną dokładnie oczyszczone lub zdezynfekowane, wszy mogą ponownie przejść na skórę głowy,
e) walkę z wszawicą powinni podjąć solidarnie wszyscy domownicy, a najlepiej wszyscy członkowie najbliższej społeczności (choć to akurat marzenie ściętej głowy…).
Jak zapobiegać wszawicy?
Zapobieganie wszawicy, zwłaszcza w miejscach takich jak szkoły i przedszkola, gdzie dzieci mają bliski kontakt, wymaga działań i praktyk. Najlepiej stosować je równocześnie, aby zwiększyć swoją ochronę! Z poniższymi czynnościami zapoznaj członków rodziny, szczególnie dzieci!
1. Unikaj bezpośredniego kontaktu „głowa w głowę”
Wprawdzie wszy nie posiadają zdolności skakania, jak to się powszechnie przyjęło, ale rozprzestrzeniają się przez kontakt bezpośredni, dlatego warto nauczyć dzieci unikania bliskiego kontaktu głowami podczas zabawy.
2. Nie pożyczaj osobistych przedmiotów
Wszy mogą przenosić się poprzez wspólne używanie rzeczy takich jak: szczotki, grzebienie i gumki do włosów, czapki, szaliki i kaski, ręczniki oraz poduszki.
3. Często kontroluj skórę głowy
Rodzice i opiekunowie powinni regularnie sprawdzać włosy dzieci pod kątem wszy i gnid. Wczesne wykrycie pozwala na szybkie działanie i zapobiega rozprzestrzenianiu się wszawicy.
4. Upinaj długie włosy
Jeśli dziecko uczęszcza do placówki opiekuńczej, warto zadbać o upinanie, zaplatanie długich włosów, co zmniejsza ryzyko kontaktu włosów z włosami innych dzieci. Istnieją gumki do włosów przeciw wszom – normalne gumki intensywnie nasączone olejkiem lawendowym i cytronellowym, z mięty pieprzowej oraz z pelargonii.
5. Stosuj profilaktykę
Dostępne są bez recepty spraye i odżywki zawierające olejki eteryczne, takie jak olejek z drzewa herbacianego, lawendowy czy eukaliptusowy, które mogą odstraszać wszy. Są one delikatne dla skóry i bezpieczne w użyciu na co dzień, choć ich skuteczność może się różnić.
6. Zachowuj czystość we wspólnych przestrzeniach
Regularne pranie, a właściwie wygotowywanie, pościeli, ręczników i innych osobistych przedmiotów pomaga zabić wszy, które mogą na nich przetrwać. W celu skutecznego pozbycia się wszy i gnid temperatura prania powinna wynosić co najmniej 60 stopni przez minimum 30 minut. Przedmioty, których nie można prać, można włożyć do szczelnie zamkniętego worka i zamrozić na kilka dni, co również niszczy wszy.
7. Edukuj siebie i swoich bliskich
Wyjaśnienie dzieciom, czym są wszy, jak się rozprzestrzeniają i dlaczego warto unikać bliskiego kontaktu głowa w głowę, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wszawicy. Równie ważne jest uświadamianie dorosłych, by zwracali uwagę na objawy i zapobiegali rozprzestrzenianiu się wszy w społecznościach. Do najbardziej charakterystycznych objawów wszawicy należy: swędzenie skóry głowy, widoczne wszy i ich jaja(gnidy), drobne ranki lub zaczerwienienie skóry.
8. Współpracuj z placówką
W razie wykrycia wszawicy dobrze jest poinformować placówkę, by mogła przeprowadzić dyskretną kontrolę. W ten sposób można szybko podjąć działania zapobiegawcze i ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się wszy. A z drugiej strony, wymagaj od instytucji rzetelnego zajęcia się problemem!
Jak widać, zapobieganie wszawicy wymaga wdrożenia działań w różnych obszarach. Świadomość problemu i jego zgłębianie to pierwszy etap do sukcesu. Edukacja i szybkie reagowanie na przypadki wszawicy pomogą nam skutecznie ograniczyć jej rozprzestrzenianie.
Należy pamiętać, że wszawica to zjawisko powszechne w wielu środowiskach, szczególnie w miejscach, gdzie jest bliski kontakt między ludźmi. Choć w społeczeństwach o ograniczonym dostępie do leczenia zakażenie wszy może być trudniejsze do opanowania, wszy mogą pojawić się w każdej społeczności, niezależnie od jej statusu ekonomicznego czy higienicznego.
